Η ακράτεια ούρων είναι μια κατάσταση κατά την οποία εκδηλώνεται ακούσια απώλεια ούρων σε τέτοιο βαθμό, ώστε αυτό καθίσταται κοινωνικό πρόβλημα ή πρόβλημα υγιεινής. Εκτιμάται ότι ποσοστό μεγαλύτερο του 20-40% του γυναικείου πληθυσμού θα παρουσιάσει ακράτεια στη ζωή του. Στους παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση της ακράτειας περιλαμβάνονται: το φύλο (είναι 2-3 φορές πιο συνηθισμένη στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες), οι τοκετοί, η εμμηνόπαυση, συγγενείς βλάβες κολλαγόνου, το κάπνισμα και η παχυσαρκία. Μια γυναίκα στη διάρκεια της ζωής της έχει 10% πιθανότητα να υποβληθεί σε κάποιο είδος χειρουργικής επέμβασης για πρόπτωση πυελικών οργάνων.

Εμφανίζεται όταν αυξάνεται η πίεση στην κοιλιά μας με τον βήχα, το γέλιο, το φτέρνισμα, το σήκωμα βάρους, την σωματική άσκηση. Είναι το συχνότερο είδος ακράτειας ούρων. Έχει σχέση με το πόσο ισχυρός είναι ο σφιγκτήρας της κύστης και οι μύες του πυελικού εδάφους, οι οποίοι χαλαρώνουν μετά από τους τοκετούς και κατά την εμμηνόπαυση λόγω της έλλειψης οιστρογόνων.

Είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία. Συμβαίνει όταν η γυναίκα αισθάνεται την έπειξη για ούρηση, όπου υπάρχει διαφυγή ούρων προτού φτάσει η γυναίκα στην τουαλέτα. Το γεγονός οφείλεται σε έντονες ανεξέλεγκτες συσπάσεις της κύστης (ασταθής ή υπερδραστήρια ουροδόχος κύστη). Τα αιτία μπορεί να είναι νευρολογικά (πχ σε εγκεφαλικό επεισόδια,νόσο Πάρκινσον, Σκλήρυνση κατά πλάκας ή σε τράυματα της σπονδυλικής στήλης), να έχουν σχέση με μια φλεγμονή ή ακόμη να είναι και άγνωστα (ιδιοπαθής αστάθεια της κύστης). Συνυπάρχει επίσης συχνοουρία και νυχτοουρία.

Συνυπάρχουν και οι δύο προηγούμενοι τύποι ακράτειας.

Στην περίπτωση αυτήν η κύστη είναι μόνιμα γεμάτη με ούρα και αδειάζει συνεχώς κι από λίγο, με την παραμικρή αύξηση της ποσότητας τους. Περιγράφουν την κατάσταση σαν ένα καζάνι που έχει υπερχειλήσει, γι’ αυτό και η ακράτεια αυτή ονομάζεται ακράτεια από υπερπλήρωση. Συχνότερα αίτια είναι η χαλαρότητα του κυστικού τοιχώματος από μεταβολικά (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης) ή από νευρολογικά αίτια και η χρόνια απόφραξη της ουρήθρας.

Οφείλεται σε ανατομικές βλάβες η μόνιμα νευρολογικά αίτια. Αφορά κυρίως υπερήλικες γυναίκες.

• Ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων των συμπτωμάτων και της διάρκειάς τους. Η γυναίκα ερωτάται για τα υγρά που πίνει, ποσότητα και είδος (ιδιαίτερα υγρά που περιέχουν καφείνη, όπως καφές, τσάι, κρασί και κόλα) και τη συχνότητα που ουρεί. Η ασθενής θα κληθεί να συμπληρώσει ημερολόγιο με τις ακριβείς ώρες, συχνότητες και ποσότητες υγρών που καταναλώνει και ούρων που παράγει. Η ασθενής ερωτάται για συμπτώματα πρόπτωσης, προηγηθείσες εγχειρήσεις, ιατρικό και μαιευτικό ιστορικό και γενικά προβλήματα υγείας.

• Μικροβιολογική εξέταση ούρων για τον έλεγχο λοιμώξεων ή αιματουρίας.

• Υπέρηχος υπολειπόμενων ούρων κατόπιν ούρησης μπορεί να διενεργηθεί ανάλογα με τα συμπτώματα.

• Κλινική εξέταση για έλεγχο της ανατομίας, της ποιότητας του δέρματος και των ιστών, για έλεγχο πρόπτωσης, ποιότητας στήριξης της ουρήθρας, ακράτεια στρες και ποιότητα των μυών του πυελικού εδάφους.

• Ουροδυναμικός έλεγχος. Πρόκειται για μια εντελώς ανώδυνη διαδικασία και δεν απαιτεί αναισθησία. Διαρκεί 15 λεπτά, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ζητείται από την ασθενή κατά τακτά διαστήματα να βήξει και να αναφέρει οποιοδήποτε αίσθημα πλήρωσης, έπειξης ή πόνου έχει. Μπορεί να μας βοηθήσει να διαγνώσουμε με ακρίβεια το είδος και τη βαρύτητα της ακράτειας και ανάλογα να κατευθύνουμε τη θεραπεία.

Η θεραπεία βασίζεται στο αίτιο της ακράτειας και πρέπει να είναι εξατομικευμένη.

•Συντηρητικά μέτρα, όπως η απώλεια βάρους, η αλλαγή τρόπου ζωής, η ελλάτωση της καφεΐνης μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα. Οι ασκήσεις πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel) ενδυναμώνουν την ισχύ των μυών του πυελικού εδάφους και των σφιγκτήρων.  

• Χειρουργική θεραπεία. Γίνεται τοποθέτηση κολπικής ταινίας ελεύθερης τάσης, δηλαδή ένα σταθερό πλέγμα κάτω από την ουρήθρα, που της επιτρέπει να διατηρεί τη φυσιολογική της θέση, αποτρέποντας την ακράτεια ούρων. H όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 20-30΄. H επέμβαση γίνεται με τοπική αναισθησία. Xρειάζεται συνήθως μια μέρα νοσηλεία στο νοσοκομείο και η ασθενής επιστρέφει στις συνήθεις δραστηριότητές δύο εβδομάδες μετά. Τα ποσοστά επιτυχίας της επέμβασης φτάνουν το 80%, οι δε επιπλοκές είναι ελάχιστες και κατά κύριο λόγω ήπιες.

Εδώ η θεραπεία είναι φαρμακευτική. Χρησιμοποιούνται διάφορα αντιχολινεργικά φάρμακα, που σκοπό έχουν να καταστείλουν τις ακούσιες συστολές της κύστεως.

Η χαλάρωση που προκύπτει στους μύες της περιοχής της πυέλου της γυναίκας, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της διαμέτρου του κόλπου και μπορεί να φτάσει έως την πρόπτωση των παρακείμενων οργάνων και τη προβολή τους τόσο μέσα όσο και έξω από αυτόν. Υπολογίζεται ότι στη διάρκεια της ζωής της μία γυναίκα έχει περίπου 10% πιθανότητα να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για πρόπτωση πυελικών οργάνων.

Είναι η κάθοδος του τραχήλου και του σώματος της μήτρας μέσα στον κόλπο. Υπάρχουν τρεις βαθμοί πρόπτωσης: 1ου βαθμού, πρώτο τριτημόριο κόλπου, 2ου βαθμού, προβολή του τραχήλου στην είσοδο του κόλπου, και 3ου βαθμού, όπου ολόκληρη η μήτρα και τμήμα του κόλπου βρίσκονται έξω.

Οφείλεται στη χαλάρωση του προσθίου κολπικού τοιχώματος και την κάθοδό του μαζί με την υπερκείμενη ουροδόχο κύστη.

Οφείλεται στη χαλάρωση του οπισθίου κολπικού τοιχώματος όπου μαζί με το κατώτερο τμήμα του υποκείμενου εντέρου προβάλουν στον κόλπο.

Η μικρού βαθμού χαλάρωση συνήθως είναι ασυμπτωματική, ενώ εάν είναι αρκετά προχωρημένη μπορεί να προκληθούν διάφορα συμπτώματα όπως, το αίσθημα βάρους χαμηλά, συχνουρία, δυσκολία ούρησης, ακράτεια ούρων και αίσθημα ξένου σώματος εντός και στην είσοδο του κόλπου, εάν αυτή συνοδεύεται και με πρόπτωση των παρακείμενων οργάνων. Ένα άλλο σύμπτωμα που απασχολεί συνήθως τις νέες γυναίκες είναι η μείωση ή και η απώλεια της σεξουαλικής ευχαρίστησης κατά τη συνουσία λόγω κυρίως της απώλειας του αισθήματος πλήρωσης του κόλπου

Γίνεται εύκολα με απλή γυναικολογική εξέταση όπου διαπιστώνεται το είδος και ο βαθμός της πρόπτωσης.

 

Η αντιμετώπιση είναι ανάλογη με τη βλάβη και το βαθμό της. Η συντηρητική θεραπεία αφορά τεχνικές που έχουν θέση στην αντιμετώπιση μικρών βλαβών, όπως για παράδειγμα οι ασκήσεις των μυών της περιοχής. Η χειρουργική θεραπεία όμως, είναι ο ιδανικός τρόπος θεραπείας σε μεγάλες βλάβες, έχουν σαν οδό προσπέλασης τον κόλπο και ως στόχο την αφαίρεση των πλεοναζόντων ιστών, που δημιουργήθηκαν από τη χαλάρωση. Η αντιμετώπιση του 2ου και 3ου βαθμού της πρόπτωσης της μήτρας είναι κυρίως χειρουργική, με πιο συνηθισμένη χειρουργική επέμβαση την κολπική υστερεκτομή με προσθιοπισθία κολποπερινεορραφία. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα να γίνει και λαπαροσκοπικά υποβοηθούμενη κολπική υστερεκτομή, όπου μπορούν να αντιμετωπισθούν και άλλες καταστάσεις. Και στις δύο μεθόδους μπορεί να αντιμετωπισθεί και η συνυπάρχουσα ακράτεια των ούρων. Στις περιπτώσεις της κυστεοκήλης και ορθοκήλης γίνεται αντίστοιχα πρόσθια ή οπίσθια κολπορραφία. Εναλλακτικά μπορούν να αναταχθούν με ειδικούς τύπους πλεγμάτων από αδρανές υλικό. Τέλος, σε περιπτώσεις αντενδείξεως χειρουργικής θεραπείας (μεγάλη ηλικία ή επιβαρυμένη κατάσταση) ενδείκνυται η τοποθέτηση κολπικών πεσσών.

Οι διαταραχές χαλάρωσης του πυελικού εδάφους αφορούν όχι μόνο τις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες αλλά και γυναίκες νεότερης ηλικίας. Το ζήτημα της δυσμορφίας (υπερτροφίας, ασυμμετρίας μικρών χειλεών αιδοίου) ή της κακής λειτουργίας (χαλάρωσης των ιστών) της ευαίσθητης περιοχής είναι υπαρκτό, μειώνοντας την αυτοπεποίθηση των γυναικών που το βιώνουν και αλλοιώνοντας τελικά την προσωπική και τη σεξουαλική τους ζωή. Τώρα πια η σύγχρονη ιατρική μπορεί να προσφέρει μια σειρά λύσεις για να βελτιώσει την καθημερινότητα, την σεξουαλική ζωή και την αυτοπεποίθηση της γυναίκας, όπως χειλεοπλαστική (σμίλευση των επιμηκών ή άνισων μικρών χειλέων), υμενοπλαστική (αναδόμηση του παρθενικού υμένα), περινεοπλαστική (για την ανάπλαση του περινέου που παρουσιάζει χαλάρωση).